Umowa o pracę

Umowa o pracę jest najczęściej występującą formą zatrudnienia w Polsce. Uregulowana jest przepisami Kodeksu Pracy.

Umowę o pracę charakteryzuje:

• podporządkowanie pracownika pracodawcy,
• wykonywanie pracy przez zatrudnionego w wyznaczonym miejscu i czasie,
• gwarancja wypłaty wynagrodzenia co miesiąc,
• wysokość wynagrodzenia nie może być niższe niż ustalona minimalna wartość,
• możliwość zmiany zakresu obowiązków pracownika w trakcie trwania stosunku pracy.

Umowa powinna zostać zawarta w formie pisemnej. W przypadku, gdy wymóg ten nie został spełniony, pracodawca jest zobowiązany, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić na piśmie rodzaj umowy oraz jej warunki. Umowa o pracę może być zawarta na okres próbny, na czas określony, na czas nieokreślony, na okres wykonywania pracy lub na czas zastępstwa.

→ Umowa na okres próbny – Celem tej umowy jest sprawdzenie przez pracodawcę, czy dany pracownik nadaje się na dane stanowisko i będzie przydatny dla firmy. Natomiast pracownik ustala, czy warunki pracy i powierzone obowiązki przez pracodawcę mu odpowiadają. Umowa na okres próbny nie może zostać zawarta na dłużej niż 3 miesiące. Na mocy art. 34. Kodeksu pracy:
„Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.”

→ Umowa na czas określony – Umowa ta zawierana jest na ustalony termin, którym może być określona data lub przyszłe wydarzenie. Według art. 251 Kodeksu pracy: „zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca”. Umowa o pracę na czas określony zawarta na czas krótszy niż 6 miesięcy nie może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Natomiast zgodnie z art. 33. Kodeksu pracy„przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.”

→ Umowa na czas nieokreślony – Umowa zawierana jest bezterminowo, bez ustalonego okresu obowiązywania. Na podstawie art. 36. Kodeksu pracy „okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.”
Jednak, jak się dowiadujemy z art. 361. § 1. Kodeksu pracy „jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.”

→ Umowa na okres wykonywania pracy – Czas obowiązywania umowy zależy od wykonanego zadania.

→ Umowa na czas zastępstwa – Zawierana jest na czas czyjejś nieobecności w pracy, na określony czas. Okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze, bez względu na to, na ile umowa została zawarta.

Składki

Każdy pracownik, niezależnie od rodzaju zawartej umowy o pracę podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu w okresie od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy

Zalety umowy o pracę:

• Prawa pracownika chroni Kodeks pracy. Uregulowane zostały w nim uprawnienia zatrudnionego m.in. do:
        > wypłaty wynagrodzenia co miesiąc,
        > płatnego urlopu,
        > zwolnienia lekarskiego,
        > zasiłku chorobowego;
• Wynagrodzenie nie może być niższe niż ustalona minimalna wartość;
• Gwarancja wypłaty wynagrodzenia co miesiąc;
• Pracownik nie musi odprowadzać składek do ZUSu, gdyż robi to za niego pracodawca;
• Ochrona pracownika przed nagłym rozwiązaniem umowy;
• Większa możliwość uzyskania kredytu.

Wady umowy o pracę:

• Umowa o pracę jest kosztowna dla pracodawcy;
• Pracownik nie może powierzyć swoich obowiązków innej osobie;
• Pracodawca może zmienić zakres obowiązków zatrudnionemu na etacie;
• Pracownik wykonuje pracę w ustalonym miejscu i czasie.

Samozatrudnienie

Samozatrudnienie polega na świadczeniu usług przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą na rzecz innego przedsiębiorcy. Innymi słowy, jest to współpraca dwóch firm.

Zalety samozatrudnienia:

• Pracodawca rozlicza jedynie wystawione faktury. Nie musi opłacać za samozatrudnionego składek do ZUSu;
• Samozatrudnienie daje możliwość uzyskania większej kwoty netto „na rękę”. Trzeba jednak to dobrze przekalkulować;
• Samozatrudniony może rozliczać wszystkie poniesione koszty związane z własną działalnością gospodarczą, co ma wpływ na wysokość płaconego podatku. Koszty firmowe obniżają podstawę opodatkowania. Dodatkowo występuje możliwość rozliczania się co kwartał;
• Nie ma ustalonego czasu pracy ani miejsca jej wykonywania;
• Występuje możliwość zawierania współpracy z różnymi przedsiębiorcami, uzyskiwania dzięki temu dodatkowych zarobków;
• Istnieje możliwość wyboru podatku liniowego (ze stawką 19%) jako formy opodatkowania, zamiast progresywnej stawki (18% i 32%), jaka występuje przy rozliczaniu się na zasadach ogólnych.

Wady samozatrudnienia:

• Ponoszenie pełnej odpowiedzialności za oferowane usługi;
• Ryzyko niepowodzenia własnej działalności gospodarczej;
• Samozatrudnienie nie może przypominać pod względem formalnym stosunku pracy;
• Przepisy Kodeksu pracy nie chronią osoby na samozatrudnieniu;
• Samozatrudniony nie ma prawa do płatnego urlopu, chyba, że prawo do tego zostanie ustalone z firmą, z którą współpracuje;
• Prawo do zasiłku chorobowego samozatrudniony nabywa dopiero po 180 dniach;
• Występują dodatkowe obowiązki dla samozatrudnionego, zwiąane z księgowością, rozliczaniem się z fiskusem i opłacaniem składek ZUS,
• W przypadku współpracy z byłym pracodawcą, samozatrudniony nie ma prawa do niższych składek na ubezpieczenie społeczne oraz brak możliwości wyboru podatku liniowego,
• Niższa zdolność kredytowa.

Czytaj więcej: SAMOZATRUDNIENIE

Źródła:

1. „Sposoby świadczenia pracy w Polsce” – Materiał opracowany dla Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. przez Kancelarię prawną LEWARDS Sulej i Wójcik
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141)